Từ lâu, thưởng thức và tìm hiểu, thiết lập âm thanh cho dàn hi-fi đã là một đam mê không thể thiếu của dân sành nhạc. Nhưng để đánh giá được chính xác chất lượng âm thanh của một dàn hi-fi chúng ta cần hiểu rõ một số khái niệm cơ bản về âm thanh. 

. Âm sắc

Âm sắc chính là “màu sắc” của âm thanh. Đây tuy chỉ là khái niệm tượng hình, nhưng khi nghe một dạng âm nào đó, chúng ta có thể phần nào tưởng tượng ra được chất âm của nó. Đơn giản hơn, âm sắc càng ấm áp thì âm thanh càng mềm mại dịu dàng, ngược lại với các âm sắc lạnh sẽ mang lại âm thanh khô và cứng.

Âm sắc cũng là yếu tố căn bản để giúp phân biệt giữa các nhạc cụ hay giọng người. Với mỗi nốt nhạc ta có thể phân biệt được đó là tiếng guitar hay sáo, trống… Trên góc độ vật lý, âm sắc khác nhau sẽ có cấu trúc và thành phần hài âm (harmonic) khác nhau, giúp người nghe cảm nhận chính xác âm thanh của từng nhạc cụ.

. Tầng âm và trường âm

Tầng âm (sound stage) là tầng lớp được tạo ra bởi các nhạc cụ với sự sắp xếp nào đó theo chiều sâu không gian hòa âm (sân khấu hay phòng thu) còn trường âm (sound field) chính là độ rộng của không gian âm thanh. Trường âm mang lại cảm giác âm vang, độ rộng hẹp và kết cấu phân bố của phòng hòa nhạc, còn tầng âm diễn tả vị trí phân bố các nhạc cụ và nhạc công. Hai yếu tố này rất quan trọng quyết định tính “thật” của âm thanh.

Tầng âm và trường âm thường rất đa dạng do ảnh hưởng từ đáp tuyến tần số của các thiết bị khuếch đại cũng như đặc tính âm học của phòng nghe hay vị trí loa. Cùng một dàn hi-fi nhưng được bố trí ở hai phòng khác nhau với kết cấu thiết đặt khác nhau cũng sẽ tạo ra tầng âm và trường âm khác nhau, làm cho cảm nhận âm thanh cũng phần nào thay đổi.

. Mật độ hay sự chặt chẽ của âm thanh

Còn gọi là độ “đặc” của âm thanh. Điều này phụ thuộc vào độ cảm nhận âm thanh của người nghe. Ta có thể cảm nhận được độ “đặc” trong tiếng trầm của đàn cello, tiếng hơi kèn đồng hay tiếng vang của bộ gõ. Yếu tố này phụ thuộc vào nguồn điện cung cấp cho hệ thống và đáp tuyến tần số trung và trầm của các thiết bị được sử dụng. Đầy cũng là một yếu tố quan trọng quyết định độ trung thực của âm thanh.

. Độ trong trẻo

Đây cũng là một yếu tố quan trọng mà dễ nhận biết. Một dàn máy với độ trong trẻo tốt sẽ thể hiện những chi tiết nhỏ nhất trong bài nhạc một cách rõ ràng rành mạch, ngoài ra nó còn làm âm thanh dịu dàng mềm mại và dễ nghe hơn. Độ trong phụ thuộc vào khả năng tái tạo dải tần số trung, trung cao và treble trong đáp tuyến tần số. Các thiết bị có liên quan đến độ trong trẻo của âm thanh bao gồm loa, ampli và dây nối.

. Tính sống động

Tính sống động của âm thanh phụ thuộc vào chất lượng của các thiết bị được thiết lập trong dàn. Nói chung, nếu thiết bị có khả năng tạo ra âm thanh trong sáng, rõ ràng, mạnh mẽ… sẽ có nhiều khả năng mang lại chất âm có tính sống động cao.

. Độ ổn định của không gian âm thanh

Yếu tố này giữ cho tầng âm không thay đổi cũng như vị trí âm của các nhạc cụ trong không gian âm khi thay đổi vị trí nghe. Thường thì âm thanh sẽ có vị trí phát năm giữa vị trí hai loa, nếu độ ổn định này không đều ta sẽ có cảm giác vị trí âm thanh bị xáo trộn, không còn tập trung nữa. Chất lượng thiết bị trong dàn máy, chất lượng loa, vị trí đặt loa và kếu cấu phòng cũng có ảnh hưởng rất lớn đến độ ổn định của âm thanh.

. Độ chi tiết của âm thanh

Khả năng tái hiện âm thanh càng chính xác bao nhiêu thì mức chi tiết của âm thanh càng cao bấy nhiêu. Ta có thể thấy, một dàn hi-fi chất lượng cao có thể tái hiện và diễn tả sự khác biệt dù là nhỏ nhất của âm thanh các nhạc cụ trong bản nhạc.
Tốc độ và đáp ứng quá độ nhất thời: Đây là khả năng tách biệt các nốt nhạc trước và sau trong bản nhạc một cách dứt khoát và chính xác. Yếu tố này thể hiện rõ ở các tiếng trầm trong bài nhạc. Tốc độ và đáp ứng quá độ nhất thời phụ thuộc rất lớn vào loa, một bộ loa tốt dĩ nhiên sẽ có tiếng bass rõ ràng và dứt khoát, khác hẳn với các loa chất lượng trung bình với tiếng bass nặng và ì ạch.

. Độ tương phản và dải rộng của âm thanh

Mức tương phản âm lượng chính là mức chênh lệch cao nhất (fortissimo) và thấp nhất (pianissimo) của cường độ âm thanh. Một dàn hi-fi với dải dộng tốt sẽ tái tạo được độ tương phản âm thanh một cách hoàn hảo nhất.

. Tỷ lệ giữa các nhạc cụ và giọng hát

Đây là tỷ lệ âm lượng của từng loại nhạc cụ và giọng hát đã được điều chỉnh hài hòa nhằm tránh trường hợp át tiếng lẫn nhau. Một dàn âm thanh tốt sẽ có khả năng tái tạo âm thanh chính xác theo tỷ lệ này, mang lại cảm nhận âm thanh tốt nhất cho người nghe.

. Đặc tính của thiết bị và sự phối hợp

Đây là yếu tố tối quan trọng trong việc thiết lập một dàn âm thanh hi-fi chất lượng. Khi thết kế và tùy chỉnh ta cần hiểu rõ chất âm và đặc tính riêng của từng thiết bị nhằm gia giảm và hay thêm thắt hợp lý, mang lại sự đồng bộ và phối hợp ăn ý nhất giữa các thiết bị trong dàn máy.

Nguồn Internet.